Η προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχικές ασθένειες αποτελεί θεμελιώδη παράμετρο για την προαγωγή της αξιοπρέπειας, της ισότητας και της ποιότητας ζωής
αυτών των ατόμων. Τα δικαιώματα αυτά είναι αναγνωρισμένα σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο και περιλαμβάνουν βασικές αρχές και εγγυήσεις που διασφαλίζουν την αξιοπρέπεια και την ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία.
Διεθνή Δικαιώματα
1. Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων:
• Αναγνωρίζει την ισότητα και την ελευθερία όλων των ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με ψυχικές ασθένειες, χωρίς διακρίσεις.
• Περιλαμβάνει δικαιώματα όπως το δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία, την ασφάλεια και την ίση προστασία του νόμου.
2. Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (CRPD):
• Ειδικά άρθρα (όπως τα άρθρα 12 και 25) που διασφαλίζουν την ισότητα ενώπιον του νόμου, το δικαίωμα στην υγεία και την παροχή κατάλληλων υπηρεσιών χωρίς διακρίσεις λόγω αναπηρίας.
Ευρωπαϊκά Δικαιώματα
1. Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ECHR):
• Προστατεύει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες όλων των ατόμων, περιλαμβανομένων των ατόμων με ψυχικές ασθένειες, όπως το δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια (άρθρο 5) και το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη (άρθρο 6).
2. Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
• Εγγυάται τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες, περιλαμβάνοντας την ψυχική υγεία, όπως η ενσωμάτωση και η πλήρης συμμετοχή στην κοινωνία (άρθρο 26).
Εθνικά Δικαιώματα (Παράδειγμα: Ελλάδα)
1. Σύνταγμα της Ελλάδας:
• Προστατεύει τα δικαιώματα των πολιτών, περιλαμβανομένων των ατόμων με ψυχικές ασθένειες, όπως η ισότητα ενώπιον του νόμου (άρθρο 4) και το δικαίωμα στην υγεία (άρθρο 21).
2. Νόμος για τα Δικαιώματα των Ασθενών (Ν. 2071/1992):
• Καθορίζει τα δικαιώματα των ασθενών, περιλαμβανομένων των ψυχικά ασθενών, όπως το δικαίωμα στην ενημέρωση, τη συναίνεση και την ανθρώπινη μεταχείριση.
Βασικά Δικαιώματα των Ψυχικά Ασθενών
1. Δικαίωμα στην Αξιοπρέπεια και τον Σεβασμό:
• Όλα τα άτομα με ψυχικές ασθένειες έχουν δικαίωμα να αντιμετωπίζονται με αξιοπρέπεια και σεβασμό, χωρίς διακρίσεις ή στιγματισμό.
2. Δικαίωμα στην Υγειονομική Περίθαλψη:
• Έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, συμπεριλαμβανομένης της ψυχιατρικής φροντίδας, χωρίς διακρίσεις λόγω της κατάστασής τους.
3. Δικαίωμα στην Ενημέρωση και τη Συναίνεση:
• Έχουν δικαίωμα να ενημερώνονται πλήρως για την κατάσταση της υγείας τους και να παρέχουν συναίνεση για τις θεραπευτικές παρεμβάσεις.
4. Δικαίωμα στην Ελευθερία και την Ασφάλεια:
• Δεν πρέπει να υποβάλλονται σε αυθαίρετη κράτηση ή θεραπεία και έχουν δικαίωμα σε δίκαιη διαδικασία αν αντιμετωπίσουν ακούσια νοσηλεία.
5. Δικαίωμα στην Ιδιωτική Ζωή:
• Πρέπει να διασφαλίζεται η προστασία της ιδιωτικής τους ζωής και των προσωπικών τους δεδομένων.
6. Δικαίωμα στην Κοινωνική Ενσωμάτωση:
• Έχουν δικαίωμα στην πλήρη συμμετοχή στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή, χωρίς διακρίσεις ή περιορισμούς λόγω της ψυχικής τους υγείας.
Συμπέρασμα
Η προστασία των δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών είναι ζωτικής σημασίας για την εξασφάλιση της αξιοπρέπειας και της ευημερίας τους. Απαιτείται συνεχής προσπάθεια για την ενημέρωση, την υποστήριξη και την ανάπτυξη πολιτικών που θα διασφαλίζουν την ισότητα και την ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία. Η αναγνώριση και η προάσπιση αυτών των δικαιωμάτων δεν είναι μόνο νομική υποχρέωση αλλά και ηθική ευθύνη της κοινωνίας.